Dossier AWACS

1953: De Britse RAF neemt het vliegveld in Geilenkirchen in bedrijf als straaljagerbasis.
1968: De RAF draagt het vliegveld over aan de Duitse Luftwaffe. Die stationeert er Pershing-raketten. 

1978: De Navo besluit dat er Awacs-vliegtuigen gestationeerd worden op het vliegveld.

1979: Het ministerie van Defensie zegt dat de bomen niet gekapt hoeven te worden.

1980: De landingsbaan wordt aangelegd.

1982: Eerste vlucht met Awacs. Defensie verzoekt Onderbanken om de bomen toch te kappen.

1988: Raadsleden en burgemeester worden met de dood bedreigd.
De gemeenten Onderbanken en Brunssum ‘verkopen’ bos aan Defensie.
Defensie begint met het kappen van bomen. De Raad van State legt de kap stil.

1992: Na jarenlange procedures spreekt de Raad van State definitief uit dat het kappen illegaal was.

1993: Gemeente Onderbanken kiest opnieuw positie en verzet zich tegen de bomenkap.

1994: Toenmalig minister Hans Alders van Vrom geeft aan het Nimby-instrument te willen gebruiken om bomen te kappen.

1998: Minister Jan Pronk brengt een bezoek aan de Awacsbasis.

1999: Tankervliegtuig stort in het bos neer na een mislukte landingspoging, de vier inzittenden komen om.

2002:
Minister Pronk zegt dat hij vóór de verkiezingen van 15 mei een beslissing neemt over de bomen in het natuurgebied ‘In de Roet’.
Een delegatie van de gemeenten Onderbanken en Brunssum krijgt in een gesprek met minister Jan Pronk te horen dat de bomen in ‘In de Roet’ zullen moeten wijken voor de Awacs-vliegtuigen. Minister Pronk zet bomenkap door als demissionair minister
Op 4 juli Een Kamermeerderheid schaart zich achter een motie van Tweede-Kamerlid Frans Timmermans (PvdA), waarin milieuminister Jan Pronk wordt opgeroepen af te zien van het toppen van zes hectare bomen in Schinveld. In Timmermans’ ogen mag er pas gekapt worden wanneer alternatieven als baanverlenging en stillere motoren gewogen zijn.
Op 7 november kreeg het college van Onderbanken tijdens een onderhoud met minister Kamp (demissionaire) van Vrom te horen dat hij de kap van de bomen in de Schinveldse Bossen weer ter discussie gaat stellen.

2003:
In juli schrijft Minister Sybilla Dekker (VVD) van VROM in haar antwoorden op vragen uit de vaste kamercommissie, dat zij bij haar voornemen blijft om de bomen in het Schinveldse natuurgebied In t Roet op korte termijn te kappen.
Op 13 oktober laat de gemeente Geilenkirchen weten dat men niet van plan is op welke wijze dan ook medewerking te verlenen aan een verlenging van de start- en landingsbaan van de Awacs-basis vlak over de grens bij Schinveld. Dat heeft burgemeester Franz Beemelmanns van Geilenkirchen desgevraagd laten weten. Zo n verlenging zou bomenkap in de Schinveldse bossen kunnen voorkomen of beperken.
In december stapt de gemeente Onderbanken uit de commissie Awacs. In een schriftelijke verklaring laten de Onderbankse vertegenwoordigers weten ‘hevig teleurgesteld te zijn in de Nederlandse bewindslieden die voor het Awacsdossier verantwoordelijk zijn.’ ” We laten ons niet langer gebruiken”, aldus een getergde wethouder H.Ubachs van Onderbanken. In de comissie zitten verder vertegenwoordigers van Brunssum, vliegbasis Teveren, VROM en Defensie.

2004:
In februari steunt Provinciale Staten unaniem de gemeente Onderbanken in de strijd tegen de voorgenomen bomenkap in Schinveld. In een motie vraagt het provinciale parlement aan minister Dekker van VROM om de zogeheten nimby-procedure niet in gang te zetten, omdat de veiligheid van de basis niet in het geding is
Op 2 juni schaarde met uitzondering van CDA en VVD het parlement zich achter een motie van PvdA-kamerlid Co Verdaas. In de motie wordt de bewindsvrouwe opgeroepen eerst goed te onderzoeken of ze juridisch wel zo sterk in de schoenen staat. De nimby-procedure, waarmee de minister Onderbanken de zeggenschap over het gebied ontneemt en de bomen vervolgens laat kappen, is in Nederland nog nooit toegepast en er is dus geen jurisprudentie. Bovendien heeft eenzelfde kamermeerderheid zich vijf weken geleden uitgesproken tegen het voornemen van Dekker. De Tweede Kamer vindt dat de NAVO er eerst alles aan moet doen om de geluidsoverlast van haar basis net over de grens bij Schinveld te verminderen. Ook willen PvdA, SP, GroenLinks, D66, LPF, ChristenUnie en SGP de resultaten van het recent ingestelde geluidsonderzoek afwachten. Als aan deze twee criteria voldaan is, kan pas aan een mogelijk kappen van de bomen worden gedacht.
In juli begint Onderbanken zich voor te bereiden op een juridisch gevecht met minister S. Dekker. De gemeente trekt de Maastrichtse hoogleraar A. Tak aan om rechtszaken te voeren die uiteindelijk moeten leiden tot een verbod op het kappen van bomen in de Schinveldse bossen Onderbanken heeft al aangekondigd bij de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State beroep in te stellen als het komt tot een bomenkap. Ook wordt Tak gevraagd een beroep bij de Raad van State tegen het gebruik van de Nimbyprocedure voor te bereiden

2005:
In januari vraagt minister S. Dekker van VROM de gemeente Onderbanken haar vrijstelling te verlenen om enkele hectare bomen in de Schinveldse bossen te kappen. Met dit wordt door de bewindsvrouwe formeel de gevreesde nimby-procedure in gang gezet. Zij vindt de bomenkap nodig voor de veiligheid van de nabijgelegen AWACS-basis.
In april besluit de gemeente Onderbanken (dat fel tegen de bomenkap gekant is) om toch mee te werken aan het verzoek van de minister tot het kappen van bomen. Daarmee wil het voorkomen al in een vroeg stadium van de hele nimby-procedure buitenspel gezet te worden. Tegen dat voornemen om medewerking te verleden aan de nimby-proceduren dienden 1110 burgers – het merendeel uit de regio Parkstad en Schinnen – hun bedenkingen in. Opvallend is dat ongeveer 400 van die bedenkingen niet tegen de voorgenomen bomenkap zijn, maar juist ervoor. Daarvan is het grootste deel afkomstig uit Duitsland.
Augustus: Minister Dekker geeft formeel vrijstelling voor bomenkap in Schinveld. Met deze nieuwe stap in de al vele tientallen jaren durende strijd over de bomen in het gebied ‘In de Roet’ ontneemt de bewindsvrouw Onderbanken definitief de zeggenschap over dat deel van het gemeentelijk grondgebied.
December: De rechtbank in Maastricht bepaalt dat het ministerie van Defensie geen kapvergunning nodig heeft van de gemeente Onderbanken om zes hectare bos tot op één meter hoogte af te zagen. Defensie wil dat doen om het starten en landen van de Awacsvliegtuigen veiliger te maken.
Het ministerie hoeft ook geen ontheffing aan te vragen bij de provincie. De passage dat Defensie dat moet doen, is eerder deze week al door middel van een Koninklijk Besluit geschrapt uit het nieuwe provinciale milieubeleid. Een woordvoerster van de provincie liet weten dat het gouvernement geen reden ziet dit Koninklijk Besluit aan te vechten.
Met een Koninklijk Besluit heeft het kabinet de provincie Limburg buitenspel gezet in de Awacskwestie. Een passage uit een nieuwe provinciale milieuwet vormde een belemmering voor de bomenkap in de Schinveldse bossen en zou het ministerie van Defensie weer veel tijd gaan kosten. Defensie wil zes hectare bos kappen om de radartoestellen van de Awacsbasis veiliger te laten starten en landen. VROM heeft daarvoor deze zomer toestemming gegeven via een zogeheten Nimby-procedure. De Raad van State oordeelde op 2 december dat die toestemming terecht was en dat Defensie mag kappen. Precies op diezelfde dag werd de nieuwe provinciale milieuverordening van kracht. Hierin staat een passage dat Defensie eerst een ontheffing moet vragen voor het gebruik van kettingzagen, omdat het bos officieel een stiltegebied is.

2006:
Januari: De zes ha. bos worden definitief gekapt.

2007:
Juli: De Raad Van State bepaalt dat het ministerie van Defensie geen bomen meer mag kappen in de bossen bij het Limburgse Schinveld. Het kappen van zes hectare bos in Schinveld voor de AWCS-vliegtuigen was onrechtmatig.
Voor het bosgebied waar wél gekapt is, heeft het ministerie van VROM een aantal zaken zoals geluidsoverlast, uitstoot van uitlaatgassen, stof en kerosinedampen, gezondheidsaspecten, grondwaterbescherming en natuurwaarden niet zorgvuldig in beeld gebracht, voorbereid en gemotiveerd.
Onder meer de gemeente Onderbanken had bij de Raad van State een beroepsprocedure tegen het besluit van VROM aangespannen.
Oktober: Er moeten zo snel mogelijk stillere motoren komen in de Awacs-toestellen van legerbasis Geilenkirchen. De Nederlandse regering legt die eis neer bij de NAVO. Zolang de motoren niet vervangen worden, betaalt Nederland niet mee aan investeringen in de Awacs-vliegtuigen, tenzij die direct verband houden met de veiligheid. Dat blijkt uit een brief van minister Cramer (Milieu) en staatssecretaris Van der Knaap (Defensie) gisteren aan de Tweede Kamer.
November: Het hele kabinet zal alles op alles zetten om een einde te maken aan de overlast voor omwonenden van de Awacs-basis in Geilenkirchen. Dat schrijft minister Jacqueline Cramer (PvdA, Ruimte en Milieu) in een brief aan de Tweede Kamer naar aanleiding van haar recente bezoek aan de regio.
Het echte probleem blijft volgens de bewindsvrouw de geluidsoverlast. Voor haar is het ‘onbestaanbaar’ dat de omwonenden van de Awacs-basis geconfronteerd worden met een situatie die in de burgerluchtvaart al lang geleden onaanvaardbaar is verklaard.
December: De Tweede Kamer wil een vliegverbod voor Awacs-toestellen als de NAVO niet snel besluit de toestellen uit te rusten met stillere en schonere motoren. Een krappe meerderheid is voor zo’n verbod. De regering legt de motie van het Heerlense SP-Kamerlid Jan de Wit naast zich neer en wil geen strengere voorwaarden stellen.

2008:
Januari: De Raad van State wijst het paardenmiddel af dat het rijk eind 2005 inzette om de kap van bomen door te kunnen laten gaan. Toen werd een cruciale passage uit de provinciale milieuverordening geschorst. Zo kon de kap van zes ha. bos begin 2006 doorgaan. De Raad van van State vernietigt het Koninklijk Besluit waarmee de provinciale bescherming van stiltegebieden buiten werking werd gesteld.
Februari:De bewoners in de grensstreek van Schinveld worden volkomen verrast door de kap van een honderdtal oude eiken en beuken bij Teveren. Volgens het regiobestuur van de Kreis Heinsberg was de kap nodig om de veiligheid van en naar de NAVO-basis te verzekeren. Maar de basis zelf ontkent dat opvallend genoeg. De snelheid waarmee de oude bomen bij Teveren zijn geveld staat in schril contrast met de jarenlange procedure die nodig was voor de kap van zes ha. in de Schinveldse bossen
Nederland wil dat de Europese Unie voor Awacs-vliegtuigen dezelfde strenge geluidsnormen oplegt die ook gelden voor de burgerluchtvaart.
April: De ministeries van VROM en Defensie willen zonder tussenkomst van Onderbanken of de provincie bomen in de aanvliegroute in Geilenkirchen kunnen inkorten of kappen. Ze eisen via de Raad van State dat gemeente en provincie de aanvliegroute van de NAVO-basis in het bestemmingsplan voor het buitengebied opnemen, zodat kap mogelijk wordt.
Uit een belevingsonderzoek dat het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieuhygiëne heeft gedaan onder inwoners van Parkstad, Nuth en Schinnen blijkt dat inwoners van met name Onderbanken zich minder gezond voelen dan overige Parkstedelingen. Ze slapen vaak slechter, wat kan leiden tot hoge bloeddruk, snellere hartslag, onrust en gebruik van slaapmiddelen. Ze hebben last van het vlieglawaai, trillingen, stank en de vervuiling van de Awacs-vliegtuigen.
De regering is bereid het aantal Awacs-vluchten met 600 terug te brengen tot maximaal 2185 per jaar, mits de gemeente Onderbanken de kap van twintig hectare in de Schinveldse bossen toestaat. Onderbaken is niet onder de indruk van het voorstel van minister Cramer.
Mei: De Navo moet in de eerste plaats zelf met Duitse en Nederlandse overheden een oplossing bedenken voor de Awacs-overlast in de regio. Dat schrijft de Europese Commissie in een brief aan secretaris-generaal Jaap de Hoop Scheffer van het bondgenootschap.
Juni: Minister Cramer trekt de nimby-maatregel in. Daarmee is de acute dreiging van een nieuwe bomenkap in de schinveldse bossen voorlopig van de baan.
Moties van de Tweede Kamer om de overlast van Awacs-vliegtuigen te beteugelen worden weggestemd of ingetrokken.
Juli: Het ministerie van VROM wil toch een keiharde garantie dat er in het buitengebied van Onderbanken en de dorpskernen geen hoge obstakels komen.
Geluidsmetingen in Onderbanken en Brunssum wijzen uit dat meer dan 10 procent van de gemeten Awacs-vluchten uitkomt boven de 100 decibel. Dat is volgens kenners vergelijkbaar met het lawaai van de pitsstraat op een racecircuit. Uit eerder onderzoek blijkt dat stress- en hartklachten of hoge bloeddruk kunnen ontstaan van 70 decibel.
Uit een vonnis van de bestuursrechter in Maastricht in een door het ministerie van Defensie aangespannen zaak blijkt dat ook de gemeente Onderbanken juridisch in de fout is gegaan. Op 28 november 2005 besloot het college zelfs zonodig de politie in te zetten indien de rijksoverheid toch zou proberen de bomen te vellen. In een spoedgeding bepaalde de rechter echter dat het Rijk zijn gang mocht gaan. Op 9 januari 2006 startte de kap- en zaagactie. Een dag later besloot het college van Onderbanken zijn besluit van 28 november 2005 om zonodig bestuursdwang toe te passen, in te trekken. De wethouders kregen echter
achteraf spijt van dat besluit. Een week later, op 17 januari 2006, besloot het college daarom het besluit van 10 januari niet uit tem voeren. De bestuursrechter in Maastricht stelt het ministerie nu formeel in het gelijk. Het besluit van 17 januari wordt vernietigd, terwijl dat van november 2005 al ingetrokken was.
Augustus: Het ministerie van VROM zal geen dwang meer toepassen om bomen in de Schinveldse bossen te kappen of in te korten. Met die belofte wil ministere Cramer van Milieu het overleg met de gemeente Onderbanken weer vot trekken.
De gedwongen kap van zes hectaren bomen in de Schinveldse bossen, waarmee de Nederlandse overheid in 2006 een veilige aanvliegroute voor Awacs-toestellen wilde creëren, was terecht. Dat vindt VROM-minister Jacqueline Cramer, die evenals haar voorganger Sybilla Dekker de bezwaren van tegenstanders naast zich neerlegt. Cramer moest van de Raad van State opnieuw oordelen over die bedenkingen omdat er onvoldoende gekeken zou zijn naar de gevolgen van het afzagen. Nieuwe onderzoeken van VROM wijzen echter uit dat er geen negatieve effecten op mens en milieu zijn en dat de kap niet heeft geleid tot meer overlast.
Oktober: Onderbanken hoeft de invliegzone van de Awacs-basis in Geilenkirchen niet op te nemen in haar bestemmingsplan. Met die uitspraak heeft de Raad van State ook de laatste dreiging voor een nieuwe boskap voor Schinveld uit de weg geruimd.

2009
Mei: Den Haag dreigt opnieuw bomen te laten kappen in de Schinveldse bossen. De weg daartoe ligt open als de Wet Luchtvaart en het Aanwijzingsbesluit worden aangenomen.

bron: Limburgs Dagblad